Boodschappenlijstjes eindelijk gebundeld

‘Boter, kaas en wasverzachter’ is tijdsbeeld van een groot verteller

door Vic Wagenburg

Jacco de Ruiter schrijft al vier jaar boodschappenlijstjes in De Standaard. Voor het eerst is nu een selectie van zijn beste lijstjes gebundeld in ‘Boter, Kaas en Wasverzachter, een bloemlezing’. Het resultaat is een meeslepend meesterwerk en een treffend tijdsbeeld van onze hedendaagse consumptiemaatschappij.

In de bundel komen de ontwikkelingen uit het recente consumptiegedrag subtiel maar vlijmscherp naar voren. Terugkerende thema’s in de lijstjes van Jacco zijn natuurlijk de bekende eieren, leverworst, bananen en wc-papier. In een onderkoelde stijl weet hij puntig en toch doeltreffend de basisbehoeften van ieder mens te schetsen. De lezer zal zich zeker kunnen vinden in de rake opsommingen die voor iedereen herkenbaar zijn en appelleren aan de eeuwige drang naar eten en drinken. De bundel begint al meteen met een ogenschijnlijk voorspelbaar lijstje dat door het verrassende slot wel degelijk aan het denken zet:

-cornflakes
-hagelslag
-groentemix
-2 broden
-oploskoffie (cafeïnevrij)

Typerend is het zorgvuldig vermijden van alliteratie (“ontbijtkoek/ yoghurt/ pindakaas”), een lijstje waarin de tegenstelling tussen suikers en vetten genadeloos aan het licht komt. Revolutionair is ook de manier waarop Jacco belangrijke thema’s als zuivel aansnijdt, zonder het expliciet te noemen, zoals in de passage: “karnemelk/ smeerkaas/ scharreleieren”.

Eerbetoon
De Ruiter schroomt niet te verwijzen naar de grote meesters uit het verleden. Het ontroerende ‘Broccoli en borrelnootjes’ kan duidelijk gezien worden als een eerbetoon aan Govert Overkant, de negentiende-eeuwse pionier van het toen nog jonge genre van de boodschappenliteratuur. Enkele lijstjes van De Ruiter hebben zeker de potentie uit te groeien tot klassiekers, zoals het bombastische ‘Gevulde koeken en een halfje wit’, het lijstje met veruit de meeste calorieën van de hele bundel.

Herhaling vormt de grootste valkuil voor De Ruiter, die zelf overigens zelden boodschappen doet. Met iets minder brood en groenten was de bundel krachtiger geweest. Toch is dit slechts een detail, want ondanks de statische vorm, vervelen de rijtjes met levensmiddelen geen moment. Op het eerste oog lijken ze onschuldig, maar de lezer die verder kijkt, ontdekt het universele verlangen naar geborgenheid, verzadiging en cola. Deze materialistische ondertoon proef je door de hele bundel heen en juist door de zakelijke stijl wordt dit element meedogenloos neergezet. Het scherpst komt dit nog naar voren in het slotakkoord, een bevlogen relaas van een groot nihilist: “chips (pringles)/ gehakt (200 gr)/ beenham/ shampoo/ vanillevla/ boter/ kaas/ en wasverzachter”.

‘Boter, kaas en wasverzachter, een bloemlezing’ – Jacco de Ruiter, uitgeverij Pandora, Antwerpen, €19,95 ISBN 928732095720